Sosnowica
Sosnowica to wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie parczewskim, w gminie Sosnowica, w obrębie Równiny Łęczyńsko-Włodawskiej, nad rzeką Piwonią. W 1685 roku Sosnowica uzyskała prawa miejskie, nadane przez króla Jana III Sobieskiego na wniosek miecznika Racławskiego Oktawiana Sosnowskiego. Rozwój miasteczka nastąpił w czasach Stanisława Augusta Poniatowskiego, kiedy to panem Sosnowicy był faworyt królewski wojewoda smoleński i płocki, pisarz polny litewski Józef Sylwester Sosnowski herbu Nałęcz.
Wojewoda smoleński, Hetman polny litewski Józef Sosnowski, zm. w 1783 roku w Ratnie (niedoszły teść Tadeusza Kościuszki)
Józef Sosnowski, choć wstąpił do wojska litewskiego to był raczej politykiem nastawionym na powiększanie dóbr rodzinnych niż żołnierzem. Popierał stronnictwo Czartoryskich – Familię – został nawet marszałkiem sejmu elekcyjnego, który wybrał Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski. Tytuły i stanowiska otrzymał za wierność.
Józef Sosnowski był dobrodziejem klasztoru Paulinów we Włodawie, do którego wstąpił jego brat Leon Franciszek (1722–1800), w zakonie Konstanty. Sosnowski sfinansował mu studia w Rzymie i Padwie.
Ożenił się w 1741 roku w Daukszach (powiat oszmiański) z posażną Teklą Despot-Zenowicz, starościanką szmitowską która, już jako wdowa została fundatorką murowanego kościoła w Sosnowicy pod wezwaniem Świętej Trójcy, zbudowanego w 1797 roku i konsekrowanego w 1804 roku.
Miał z Teklą dwie córki: Katarzynę, zamężną za Józefem Wincentym Platerem i Ludwikę, żonę Józefa Lubomirskiego.
W Sosnowicy Sosnowscy mieli okazały dwór.
 |  |
 Stary dwór w Sosnowicy |  Próba rekonstrukcji dworu – stan 2011 rok |
 |  |
Wnętrza dworu w Sosnowicy zachowane na starych fotografiach.
Józef Sosnowski wspierał i zapraszał do swojego majątku młodego Tadeusza Kościuszkę, który w 1766 roku jako 20.letni młodzieniec po zdaniu egzaminów uczył się w Szkole Rycerskiej (średnia szkoła o profilu wojskowym) założonej i utrzymywanej przez króla Stanisława Poniatowskiego od 1765 roku. Ukończył ją w stopniu kapitana i otrzymał stypendium królewskie na studia w Paryżu, gdzie ukończył 5 letnie studia w Królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby gdyż jako cudzoziemiec nie mógł być przyjęty do francuskiej Akademii Wojskowej.
Po powrocie z Francji w 1774 roku, na balu absolwentów Szkoły Rycerskiej poznał Ludwikę Sosnowską, córkę Józefa, wojewody smoleńskiego. Józef Sosnowski zaprosił 29.letniego kapitana artylerii do Sosnowicy aby uczył jego dwie córki: Katarzynę i Ludwikę. Tadeusz Kościuszko dawał lekcje języka francuskiego, matematyki, historii i sztuki. W zapiskach Jędrzeja Kitowicza czytamy, że „zaproszony przez Sosnowskiego Kościuszko chętnie ofiarował się dawać lekcje rysunku i malarstwa, początków matematyki i historii powszechnej”. Grał pannom Sosnowskim również na skrzypcach i flecie. (Tadeusz Kościuszko również komponował (jest autorem dwóch polonezów i walca na fortepian).
Zaprojektował również modny ogród z altaną i park przy dworze Sosnowskich. Rosną jeszcze drzewa zasadzone jego ręką w Sosnowicy, w szczególności dąb i sosna splecione ze sobą jako wyraz jego miłości do Ludwiki.
Tadeusz i Ludwika zakochali się w sobie. Ojciec Ludwiki nie wyraził zgody na taki mariaż. Tadeusz pochodził z rodziny szlacheckiej ale ubogiej (rodzice dzierżawili mająteczek Mereczowszczyzna, na gospodarce miał zostać brat, dlatego też Tadeusz wstąpił do wojska). Natomiast ambicje pana Józefa Sosnowskiego były wygórowane. I los mu sprzyjał. Zyskał męża dla Ludwiki w osobie Józefa Lubomirskiego, syna Stanisława. Stanisław Lubomirski przegrał w karty z Józefem Sosnowskim część swojego majątku Szarogrodczyznę. Wydanie córki za syna z magnackiego rodu zaspokajało ambicje wojewody smoleńskiego. Przegrane w karty dobra pozostały w rodzinie Lubomirskich. Ludwikę i Józefa nikt nie pytał o zdanie i miłość.
Szaleńczo zakochany Tadeusz Kościuszko porwał Ludwikę aby w sąsiednich Brusach wziąć potajemnie ślub ale ucieczkę udaremniono. Ludwika Sosnowska została zamknięta w klasztorze do czasu ślubu z Józefem Lubomirskim a Tadeusz Kościuszko musiał uciekać z kraju wsparty przez Czartoryskich kwotą 500 dukatów. Dotarł do Paryża a stamtąd popłynął do Ameryki, gdzie wziął udział w wojnie niepodległościowej.
Miłość Ludwiki i Tadeusza trwała całe życie. Pisywali do siebie a ostatnie ich spotkanie miało miejsce w Solurze w Szwajcarii, gdzie Tadeusz Kościuszko przebywał na emigracji kilka miesięcy przed jego śmiercią.
W Sosnowicy zachował się tylko budynek oficyny dworskiej z 1753 roku, w którym mieści się pensjonat nazwany „Dworkiem Kościuszki”.
Na stronie „Dworku Kościuszki” można przeczytać co warto zobaczyć w Sosnowicy i okolicach.
Z kolei kalendarium 1939 – 2000 na stronie Gminy Sosnowica pokazuje nam nieustępliwą walkę Polaków o wolność.
Mieszkańcy Sosnowicy byli z pewnością bardzo patriotyczni. Świadczą o tym białe orły umieszczone na chórze świątyni (kościół zbudowano gdy Polska była pod zaborami). Na placu przed kościołem jest obelisk upamiętniający nieznanych żołnierzy, którzy zginęli w wojnie polsko-bolszewickiej 191801920 i krzyż poświęcony żołnierzom AK i WiN, którzy zginęli w latach 1939-1956.
W Sosnowicy warto odwiedzić kościół neoklasycystyczny pod wezwaniem Świętej Trójcy. We wnętrzu czeka nas kilka niespodzianek:
Orły na chórze
Ołtarz poświęcony pierwszemu papieżowi – Św. Piotrowi
| Matka Boża Szkaplerzna w ołtarzu jej poświęconym ma modną fryzurę w stylu regency (styl z lat 1800-1850 w Anglii, odpowiednio we Francji styl empire i restauracja, w Niemczech i Austrii styl biedermeier, w Ameryce american empire). | |
 |  |
W Sosnowicy znajduje się też zabytkowa cerkiew z 1891 roku pod wezwanie Świętych Apostołów Piotra i Pawła. Odprawiana jest tam liturgia w święto patronalne 12 lipca.
Źródła:
- http://www.dworekkosciuszki.pl/
- http://sosnowica.pl/
- http://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-sylwester-sosnowski-h-nalecz
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Sosnowica_(wojew%C3%B3dztwo_lubelskie)
- http://www.zrobtosam.com/PulsPol/Puls3/index.php?sekcja=1&arty_id=5193
Niektóre ze zdjęć są autorstwa pani Katarzyny Ponińskiej.
