Reszel

Historia
Powstanie grodu datuje się na rok 1241, kiedy to Krzyżacy założyli drewnianą strażnicę.
W latach 1254 – 1354 na Warmii powstało dwanaście miast, między innymi Lidzbark Warmiński, Olsztyn i Reszel , który prawa miejskie uzyskał w 1337 r. (o akcie lokacyjnym) Po bitwie pod Grunwaldem w Reszlu gościły wojska króla Władysława Jagiełły.
Reszel po 50 latach istnienia miał duży gotycki kościół (w latach 1475 – 1503 przebudowany), zamek biskupi (budowa 1350 – 1401), ratusz, składy towarowe, klasztor, szpital, wodociąg oraz mury obronne. Był drugim pod względem zamożności i znaczenia miastem Warmii.
W latach 1472 – 1479 toczył się konflikt o obsadę biskupstwa warmińskiego. Po wojnie tej miasto znów zaczęło się rozwijać. Narastający konflikt polsko – krzyżacki doprowadził do wybuchu w 1519 roku kolejnej wojny. W 1520 roku Król Zygmunt Stary obsadził zamek w Reszlu załogą 400 Czechów, którzy ograbili okolice miasta. W tym samym roku na przedmieściach miasta odbyła się bitwa z Tatarami.
Pokój na około sto lat zapanował po podpisaniu hołdu pruskiego w 1525 roku. W XVI wieku rozwijało się rzemiosło. Następne stulecia rozsławiły miasto z warsztatów snycerskich, rzeźbiarskich, kowalskich i złotniczych.
Wojny ze Szwedami i zarazy zahamowały rozwój miasta. W latach 1654 i 1710 Reszel znalazł się w rękach nieprzyjacielskich. W latach 1602, 1609, 1610 – 1620, 1628 – 1629, 1656 – 1658, 1705, 1709 – 1710 mieszkańców miasta nawiedzały epidemie. Podczas ostatniej epidemii dżumy w całym mieście zmarło ponad 1000 osób. Po przejściu Warmii, pod panowanie polskie rozpoczął się ponownie rozkwit miasta. Zmienił się skład ludności, przybyło tu dużo Polaków przede wszystkim chłopów.
W 1632 roku jezuici założyli kolegium. Było to tzw. studium niższe przygotowujące kandydatów do słynnego już studium wyższego w Braniewie. Pierwszy rozbiór Polski w roku 1772 spowodował, że Reszel stał się miastem pruskim. Wówczas Reszel liczył 3.030 mieszkańców. Był trzecim miastem na Warmii pod względem liczby mieszkańców po Braniewie i Lidzbarku. Np. Olsztyn w tym czasie zamieszkiwało 1770 mieszkańców.
W 1773 roku został wybrany pierwszy pruski burmistrz.
W wyniku przyłączenia Warmii do Prus rozszerzyły się jej kontakty handlowe z takimi krajami jak: Francja, Hiszpania czy Włochy. Szczególnie silnie rozwinął się handel zbożem i suknem. Przyczyniło się to do bogacenia mieszczan. Pod koniec XVIII wieku proboszczem w Reszlu był Marcin Krasicki. Często odwiedzał go brat, biskup warmiński Ignacy Krasicki. Proboszcz rezydował w starej plebanii znajdującej się między zamkiem a kościołem. Tam też odbywały się spotkania rodzinne. Bracia interesowali się wykopaliskami. W 1781 roku znaleźli oni starożytną urnę z popiołami.
Rok 1811 nie przyniósł miastu chluby. Wykonano wówczas jeden z ostatnich w Europie wyroków sądowych, skazania oskarżonego na śmierć przez spalenie na stosie.
22 VI 1808 roku sąd miejski skazał Barbarę Zdunk podejrzaną o podpalenie. Ogień pochłonął sześć domostw i dwoje ludzi. Sprawa nie była jednak zupełnie jasna i przeszła przez wszystkie instancje sądownictwa pruskiego. Z aktami zapoznały się Izba Sprawiedliwości w Królewcu, minister sprawiedliwości w Berlinie, w końcu sam król pruski. Ostateczny wyrok zapadł w Królewcu, 21 VIII 1811 roku i był to wyrok śmierci. Barbarę Zdunk stracono.

LITERATURA
Reszel – Święta Lipka – Mrągowo, Olsztyn 1953, Pojezierze
300 miast wróciło do polski,Informator historyczny 960 – 1960, Warszawa 1960, PAX
Rozwój przestrzenny miasta Reszel , Komunikaty Mazursko – Warmińskie 1962 nr 2, Olsztyn
Zamki Pokrzyżackie, biskupie i kapitulne województwa olsztyńskiego, Opracowanie B. Paprockiego, Olsztyn 1961, Pojezierze
W cieniu samotnych wież,W. Ogrodziński, Olsztyn 1962, Pojezierze
Miasta polskie w tysiącleciu,t. 2, Wrocław 1966, Ossolineum
Zamek Reszelski , pod red. T. Ostojewskiego, Olsztyn 1966, Pojezierze
600 Jahre Rössel,Poschmann Adolf, Bilder aus alter und neuer Zeit, Rössel 1937
Reszel z dziejów miasta,Mojzych – Rudnowska Sława, , Olsztyn 1978, Pojezierze
Dzieje Warmii i Mazur w zarysie, praca zbiorowa pod red. Jerzego Sikorskiego i Stanisława Szostakowskiego, Warszawa 1981

opis za stroną http://www.reszel.pl/Historia,23,3.html