Architektura cerkiewna – 2

Stary Dzików, Cieszanów, Kowalówka, Gorajec, Płazów

Stary Dzików

Stary Dzików znajduje się w północno-wschodniej części województwa podkarpackiego, w północno-zachodniej części powiatu lubaczowskiego. Wieś jest położona na Płaskowyżu Tarnogrodzkim. Stary Dzików poświadczony jest źródłowo w 1469 r.

W zachodniej części wsi zrujnowana cerkiew grecko-katolicka św. Dymitra, murowana, zbudowana w 1904 r. w stylu neobizantyjskim. Przy cerkwi murowana dzwonnica z bramką, w pobliżu murowana plebania z tego samego okresu. Cerkiew św. Dymitra w Starym Dzikowie została zbudowana staraniem proboszcza parafii greckokatolickiej – ks. Wasyla Czerneckiego, w miejscu kilku poprzednich cerkwi, z których najstarsza wzmiankowana była w I połowie XVI wieku, a poprzedniczką obecnej była cerkiew zbudowana w 1724 z fundacji właściciela wsi – hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego. Poprzedniczka obecnej cerkwi została odnowiona w 1873, zamontowano w niej wtedy również pozłacany ikonostas. Nabożeństwa w starej cerkwi odbywały się do czasu poświęcenia nowej, później została rozebrana. 16 września 1906 nową cerkiew poświęcił bp Konstanty Czechowicz, ordynariusz diecezji greckokatolickiej w Przemyślu.

Obecnie istniejącą cerkiew murowaną zaprojektował architekt Teodor Mielniczuk w stylu neobizantyjskim, na planie krzyża z wydzielonym od wschodu, trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Na przecięciu ramion krzyża wznosi się wyniosła kopuła, osadzona na kolistym bębnie.

W plenerach Starego Dzikowa w styczniu 2007 były kręcone zdjęcia do filmu Andrzeja Wajdy „Katyń”.

Zdjęcia w galerii 2008 i 2009 rok.

IMG_0032 StaryDzikow-cerkiew 1904r

 

Cieszanów

Cieszanów (ukr. Цішанів) – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Cieszanów. Położony na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, nad rzeką Brusienką. Cieszanów uzyskał prawa miejskie 14 maja 1590 dzięki staraniom Stanisława Cieszanowskiego, herbu Jelita, starosty samborskiego. W 1672 hetman wielki koronny Jan Sobieski pod Cieszanowem stoczył zwycięską potyczkę z Tatarami.

Cerkiew św. Jerzego w Cieszanowie – murowana filialna cerkiew greckokatolicka, znajdująca się w Cieszanowie.

Cerkiew wzniesiona w 1900, na miejscu starszej, drewnianej cerkwi z 1804. Należała do greckokatolickiej parafii w Nowym Siole. Polichromia autorstwa Grzegorza Kuźniewicza.

Zabytek należał do greckokatolickiej parafii w Nowym Siole. Jest to budynek w stylu bazylikowym. Po 1947 r. cerkiew ograbiono i zaadoptowano na magazyn. Dziś stoi pusta. We wnętrzu zachowała się polichromia autorstwa Grzegorza Kuźniewicza, którą wykonał w latach 1936-1937.

Zdjęcia w galerii z 2017 roku.

DSC09558 Cieszanow

 

Kowalówka

Kowalówka (wcześniej Freifeld) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Cieszanów.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie przemyskim.

Wieś założona została w latach 80. XVIII wieku w ramach kolonizacji józefińskiej pod nazwą Freifeld.

We wsi znajduje się dawna drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy wzniesiona po poł. XVIII w. Remontowana w latach 1813 i 1867–68 (polichromia). W latach 1899–1900 przebudowano nawę rozszerzając ją o ramiona transeptu. Ustalona w tym czasie kompozycja przestrzenno-bryłowa świątyni przetrwała do obecnych czasów. Po 1947 r. została zaadaptowana na kościół filialny rzym.-kat. pw. Narodzenia NMP.

Zdjęcia w galerii z 2017 roku.

DSC09511 Kowalowka

 

Gorajec

Gorajec (w latach 1977-1981 Dąbrowa) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Cieszanów, nad potokiem Gnojnik na Płaskowyżu Tarnogrodzkim. Gorajec założony został w 1564 r. na prawie wołoskim na gruntach sąsiedniej wsi Żuków przez hetmana wielkiego koronnego i starostę lubaczowskiego Jana Tarnowskiego. Nosił początkowo nazwę Horajec i do końca XVIII wieku wchodził w skład dóbr starostwa lubaczowskiego. Później sprzedany został na licytacji baronowi Józefowi Brunickiemu. Na początku XX wieku wieś przeszła w ręce rodziny Wattmanów.

We wsi znajduje się drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia NMP, jedna z najstarszych w Polsce, wzniesiona w 1586 jako cerkiew filialna parafii w Żukowie. Obecnie stanowi ona obiekt parafii w Cieszanowie.

Zdjęcia w galerii z 2017 roku.

DSC09368 Gorajec

 

Płazów

Płazów – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Narol, na pograniczu Płaskowyżu Tarnogrodzkiego i Równiny Biłgorajskiej, u podnóża krawędzi Roztocza Wschodniego. Przez wieś przepływa potok Lubówka, dopływ rzeczki Wirowa, uchodzącej do Tanwi. Płazów był niegdyś miastem założonym na prawie magdeburskim w 1614 na mocy przywileju króla Zygmunta III Wazy. Założyciel miasta Jan Płaza z Mstyczowa, starosta lubaczowski i niepołomicki, wielkorządca zamku krakowskiego wystawił tu drewniany kościół.

Murowana cerkiew z 1936 r. pw. Zaśnięcia Matki Bożej zbudowana na miejscu drewnianej z 1728 r., nieużywana.

Zdjęcia w galerii z 2017 roku.

DSC09603 Plazow