Skierbieszów

Skierbieszów – wieś w województwie lubelskim, w powiecie zamojskim, w dolinie rzeki Wolicy, na terenie Działów Grabowieckich. Miejscowość jest siedzibą władz gminy Skierbieszów.
Prawa miejskie do 15 stycznia 1822. W 2012 niepowodzeniem zakończyła się próba ich odzyskania.
Do najciekawszych zabytków zalicza się: renesansowy kościół WNMP z XVII w., średniowieczny zamek z XVI w. oraz rezydencja biskupów chełmskich z XVIII w.
Prawdopodobnie nazwa miejscowości pochodzi od staropolskiego słowa „skierbiesz”, czyli „skarbnik”.
Wody
Od wschodu w kierunku zachodnim przepływa rzeka Wolica, która wpada do Wieprza. W odległości 1 km od Skierbieszowa znajduje się zalew Broczówka o powierzchni 3,60 ha.
Rzeźba terenu
Wysokość, na jakiej położony jest Skierbieszów, waha się od ok. 208 do 212 m n.p.m. Leży w obrębie mezoregionu o zróżnicowanej rzeźbie terenu (wzgórza, jary, doliny) – są to Działy Grabowieckie, wchodzące w skład Wyżyny Lubelskiej (makroregion), graniczące od południa z Padołem Zamojskim i Kotliną Hrubieszowską.
Skierbieszowski Park Krajobrazowy
W 1995 został utworzony Skierbieszowski Park Krajobrazowy. Skierbieszów leży w centralnej części parku. Celem utworzenia parku było zachowanie unikatowych walorów przyrodniczych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych Działów Grabowieckich. Powierzchnia parku wynosi 35 488 ha.
Klimat
Klimat w Skierbieszowie, jak niemal w całej Polsce jest klimatem umiarkowanym, przejściowym. Wyróżnia się jednak większym stopniem kontynentalizmu, na co wskazuje dość wysoka roczna amplituda.
Historia
Pierwsza wzmianka Skierbieszowa, początki osadnictwa

Od strony zachodniej do jeziora wystawał półwysep otoczony z trzech stron wodą. To właśnie miejsce wybrali pierwsi mieszkańcy Skierbieszowa, dawni Słowianie, na budowę obronnego grodu. Były to tereny wyjątkowo obronne, bardzo wygodne do założenia osady. Z trzech stron broniły dostępu: woda i bagna. Od strony zachodniej przekopano kanał, dookoła osady wzniesiono wały obronne. Szczątki tych wałów obronnych i przekopanej sztucznie fosy zachowały się do dnia dzisiejszego.
Pierwsza wzmianka w kronikach o miejscowości pochodzi z ok. 1428, kiedy król Władysław Jagiełło nadał Skierbieszów biskupom chełmskim. Biskup Maciej z Łomży uzyskał w 1493-1496 u Jana Olbrachta przywilej na lokację miasta na prawie niemieckim z targami tygodniowymi i jarmarkami.
Według kronik diecezjalnych, pierwszy drewniany kościół w Skierbieszowie zbudował za zgodą króla Władysława Jagiełły w 1432 Zaborowski, biskup chełmski, na cześć „Wniebowzięcia Marii” i Św. Dominiki. Według innych podań, założycielem pierwszego kościoła w Skierbieszowie, miał być Jan z Opatowic, biskup chełmski, w 1426, albo Jakub Buczacki w 1502.
Herb
Herbem miasta jest „Ostoja”, herb wyobrażany na pieczęciach z XVI i XVII w. Najstarsza pieczęć z 1358, a najstarszy zapis z 1358. Pochodzenie herbu nie jest znane. Skierbieszów należał do Grodów Czerwieńskich, które zajął Bolesław Chrobry.
W 1453 na prośbę biskupa Jana Kraski, król Kazimierz Jagiellończyk pozwolił lokować tutaj miasto. Nie wiadomo jaką zabudowę miał Skierbieszów jako miasto. Najstarsze znane domy pochodziły z końca XIX w. W 1494 król Jan Olbracht obdarzył miasto przywilejami na prawie niemieckim.

Istniejący obecnie murowany kościół z kamienia i cegły zbudowany został z gruzów zniszczonego zamku obronnego na początku XVIII w., a konsekrowany był w 1743. Znajdował się tu także szpital dla 4-ch ubogich, który spłonął na początku XIX w. Przed wejściem do kościoła stała niegdyś murowana dzwonnica, na której były zawieszone 4 dzwony.
W 1816 uderzenie pioruna zrujnowało mury i wieżę, ta przez następne kilkadziesiąt lat nie naprawiona groziła zawalaniem.
Kościół ten bogaty za czasów biskupich, zostaje 13 lipca 1828 doszczętnie okradziony z wszelkich pamiątek i kosztowności.
W 1795 Skierbieszów znalazł się w zaborze austriackim, w 1809 został przyłączony do Księstwa Warszawskiego, a 6 lat później znalazł się w zaborze rosyjskim.
W 1805 zostało zlikwidowane chełmskie biskupstwo rzymskokatolickie (na rzecz diecezji lubelskiej). W 1817 w pałacu hr. J. Ostroroga była kaplica prywatna. Po Ostrorogach przeszły do Dunin-Borkowskich. Za jego rządów Skierbieszów utracił prawa miejskie w 1822. W 1885 folwark Skierbieszów został własnością Mościckich, ojca przyszłego prezydenta. Na początku XX w. folwark skierbieszowski w posiadanie Wydżgów.
Po odzyskaniu niepodległości, w Skierbieszowie wyłonił się szeroki aktyw społeczny, zainteresowanie w podniesieniu materialnym, kulturalnym i organizacyjnym osady. Przywrócono też funkcje wójta i rady gminnej.
W 1918 powstała w Skierbieszowie Kasa Pożyczkowo-Zapomogowa „Stefczyk”. Od 1932 prezesem kasy został Piotr Węcławik ze Skierbieszowa, który wspólnie z innymi członkami zarządu rozwijał nieprzerwanie jej pożyteczną działalność aż do wybuchu II wojny światowej. Głównym celem działalności była pomoc dla biednych chłopów. Udzielano pożyczek do 400 zł. Aby zwiększyć ilość posiadanych pieniędzy, a tym samym zaspokoić potrzeby społeczeństwa, zarząd organizował spędy świń i jarmarki pobierając drobne opłaty od sprzedawanej sztuki trzody.
W 1915 zbudowano ze Skierbieszowa do Zamościa drogę z inicjatywy Ignacego Mościckiego.
19 czerwca 1927 do Skierbieszowa przyjechał Prezydent Ignacy Mościcki.
II wojna światowa
W 1939 Zamojszczyzna była miejscem walk z wojskami niemieckimi, które zakończyły się dzień przed kapitulacją Warszawy. Po zakończeniu wojny obronnej 1939. Zamojszczyzna została podzielona pomiędzy Niemcy (większość regionu) a Związek Radziecki (południowo-wschodnia część). W południowo-wschodniej części regionu do dziś pozostały resztki umocnień zwanych Linią Mołotowa.
22 czerwca 19
41 Niemcy dokonały zbrojnej napaści na Związek Radziecki – swojego dotychczasowego sojusznika. W 1942 Skierbieszów i okoliczne wsie zostały wysiedlone przez okupanta, a wielu mieszkańców dostało się do obozów koncentracyjnych. Niemcy dokonali zmiany nazwy miejscowości poprzez wprowadzenie okupacyjnej nazwy nazistowskiej Heidenstein.
Akcja wysiedleńcza rozpoczęła się w nocy z 27 na 28 listopada 1942 Wysiedleniem Skierbieszowa oraz okolicznych wsi: Lipina Nowa, Suchodębie, Sady i Zawoda. Trwała ona do marca 1943. Objęła powiaty: biłgorajski, hrubieszowski, tomaszowski i zamojski.
15 lipca wznowili wysiedlenie ludności. Część mieszkańców objętych akcją zbiegła i na własną rękę szukała ratunku, najczęściej udając się do rodzin i znajomych. Całością kierował Sekretarz stanu do spraw bezpieczeństwa G.G. SS – Obergruppenführer Krüger. Nad bezpośrednim przebiegiem akcji czuwał szef SS i policji dystryktu lubelskiego Odilo Globocnik.
Wysiedloną ludność kierowano do obozów przejściowych (pozbawionych najbardziej elementarnych warunków do życia) w Zamościu, Zwierzyńcu, Budzyniu. Nędzy obozowej towarzyszył terror ze strony SS-manów. Szczucie psami, bicie za zbliżanie się do drutów, strzelanie do ludzi w celu zabicia wszy masowo występujących na więźniach – należało do zjawisk powszechnych. W miejscu wysiedlonych i wywiezionych mieszkańców gminy Skierbieszów hitlerowcy sprowadzili w ramach akcji kolonizacyjnej Heim ins Reich niemieckich osadników ze Śląska, Serbii, Chorwacji, Rosji i rumuńskiej Besarabii. Po wysiedleniu ludności Skierbieszowa w 1942 Niemcy urządzili w kościele Wniebowzięcia NMP magazyn zbożowy. 
W 1943 w rodzinie niemieckich chłopów przesiedlonych z zajętej przez ZSRR Besarabii urodził się Horst Köhler, prezydent Niemiec w latach 2004-2010.[7] Nazwiska 250 mieszkańców osady, którzy zginęli w obozach zagłady znajdują się na pamiątkowej tablicy w kościele parafialnym w Skierbieszowie.
W 1973 w wyniku uderzenia pioruna spłonęła prawie 1/3 osady.
Skierbieszów był miastem trzech wyznań – rzymskokatolickiego, prawosławnego i mojżeszowego, o czym do dziś świadczą byłe skierbieszowskie świątynie (kościoły, cerkiew). Dopiero 1528 w mieście pojawili się żydzi. Nie utworzyli dużej gminy stąd brak było w mieście synagogi. W przeciwieństwie do innych miast Zamojszczyzny stanowili oni znikomy odsetek mieszkańców i nie odgrywali znaczniejszej roli w życiu Skierbieszowa.
Zabytki
Zamek
Z
budowany prawdopodobnie w XIV w. Średniowieczny zamek, o którym nie zachowały się żadne zapiski w dokumentach. Nie wiadomo, kto był jego budowniczym. Znalezione na jego terenie pieniądze z datą 1382 i 1383 oraz inne wykopaliska świadczą o istnieniu zamku już w XIV w. Badania archeologiczne na usypanym na wzgórzu kopcu o wysokości 3 m doprowadziły do odkrycia śladów osadnictwa z XIV w. Zamek murowany był z cegły i kamienia.
Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Renesansowy kościół jednonawowy z XVII w., na wschód od centrum. Konsekracji tego kościoła, który cechuje styl renesansowy dokonał biskup Józef Eustachy Szembek w 1743 Ołtarz główny wykonany został w stylu barokowym. W ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w posrebrzanym koronach i sukience. Pochodzenie obrazu nie jest znane. Dokumenty wspominają o licznych wotach przy obrazie świadczące o żywym dawniej kulcie i łaskach. Kościół bogaty za czasów biskupich został w 1828 doszczętnie okradziony z wszelkich pamiątek i kosztowności. Na chórze muzycznym znajdują się organy 10-głosowe, wykonane przez Antoniego Szydłowskiego z Wrocławia, prospekt organów i prospektowe piszczałki z 2 połowie XVIII w. Aparat brzmieniowy z 1860 wykonany przez Stanisława Romańskiego z Lublina.

Rezydencja biskupów
Dawna posiadłość biskupów chełmskich z XVIII w. znajduje się w miejscu (obecnie Os. POM). Została zbudowana przez Władysława Jagiełłę. Rezydencja była siedzibą Biskupów, drugą po Kumowie. Pozostałości folwarku-piwnice, spichlerz murowany z końca XVIII w. Budowniczym był biskup Jerzy Zamoyski ok. 1610.

Zamek obronny
Obok zamku na „Zamczysku” istniał w Skierbieszowie drugi zamek obronny zbudowany przez biskupów chełmskich, na prawym brzegu rzeki Wolicy, na wysokim wapiennym wzniesieniu na terenie biskupiego dworu. Nieznana jest data jego budowy. Zamek przetrwał do XIX w. Pod zamkiem znajdowały się rozległe podziemia z chodnikami podziemnymi w różnych kierunkach, wokół byłego zamku. W chwili obecnej zachowane są główne komory podziemi zamkowych, stąd w różnych kierunkach odchodzą wąskie lochy. Niektóre z nich zostały zamurowane w 1908 przez właściciela majątku Wydżgę. Najprawdopodobniej podziemia te miały służyć do wypadów z oblężonego zamku na tyły wroga, w celu zaatakowania go oraz jako ostatnia deska ratunku do ucieczki.
Położony jest w południowo-wschodnim regionie Polski. Od 1997 we wsi znajduje się 14 gospodarstw agroturystycznych. Na ul. Wąskiej mieści się punkt informacji turystycznej. W 2006 została otwarta „Skierbieszowska Trasa Rowerowa” o długości 42km.
Szlaki
Przez miejscowość przechodzą 3 szlaki turystyczne: niebieski, żółty i zielony
szlak turystyczny zielony – „Szlak po Działach Grabowieckich”,
szlak turystyczny żółty – „Szlak Ariański”
szlak turystyczny niebieski – „Szlak Tadeusza Kościuszki”
szlak rowerowy czerwony – czerwony szlak rowerowy „Skierbieszowska Trasa Rowerowa”
oraz ścieżka przyrodniczo-historyczna „Stryjowskie Wąwozy”.

Osoby urodzone w Skierbieszowie
Horst Köhler – niemiecki polityk, Prezydent Republiki Federalnej Niemiec w latach 2004–2010
Zbigniew Derdziuk – minister, członek Rady Ministrów w rządzie Donalda Tuska
Andrzej Derdziuk – prezbiter, członek Zakonu Braci Mniejszych, profesor KUL
Ludwik Wiśniewski – dominikanin duszpasterz akademicki, założyciel Akademii Złota 9

Kultura
6-8 lipca odbywa się coroczny jarmark, na który zjeżdżają handlarze z całej wschodniej połowy dawnego województwa lubelskiego. W tym czasie odbywa się wiele imprez kulturalnych i muzycznych. Tradycja Kiliańska wiąże się nie tylko z handlem. Od wieków Kilian był dniem załatwiania osobistych porachunków. W dawniejszych czasach miały one bardziej krwawe przebiegi. Obecnie „Kilian” to trzy dni zabawy, odpoczynku, degustacji różnych gatunków piwa oraz zakupów.
źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Skierbiesz%C3%B3w

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Skierbieszowie – wybudowany został w II połowie XVII wieku. Jest to kościół jednonawowy, utrzymany w stylu renesansowym.
Skierbieszowski kościół parafialny Wniebowzięcia NMP wybudowany został w XVII wieku. Konsekracji kościoła dokonał biskup chełmski Józef Eustachy Szembek w 1743 r.
Kościół był kilkukrotnie restaurowany. Ołtarz główny wykonany jest w stylu barokowym. W ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem w posrebrzanym koronach i sukience. Pochodzenie obrazu nie jest znane. Dokumenty wspominają o licznych wotach przy obrazie świadczące o żywym dawniej kulcie i łaskach.
W późnych czasach dobudowano przypory dla zabezpieczenia murów. Przy prezbiterium mieści się zakrystia, z przeciwnej strony znajduje się wieża z kruchtą w przyziemiu. Wnętrze jest wyposażone w 5 drewnianych ołtarzy. Po prawej stronie św. Walentego i św. Anny, zaś po lewej Przemienienia Pańskiego i Pana Jezusa Ukrzyżowanego. W nawie stoją drewniane ławy i konfesjonały.
Kościół skierbieszowski, bogaty za czasów biskupich, został w 1828 r. doszczętnie okradziony z wszelkich pamiątek i kosztowności. Na chórze muzycznym znajdują się organy 10-głosowe, wykonane przez Antoniego Szydłowskiego z Wrocławia, prospekt organów i prospektowe piszczałki z 2 połowy XVIII wieku. Aparat brzmieniowy wykonany przez Stanisława Romańskiego z Lublina w r. 1860. W 1915 r. podczas I wojny światowej 2 pociski armatnie uderzyły w kościół. Kule te wmurowane są w północnej ścianie.
Na pamiątkowej tablicy znajdują się nazwiska 250 mieszkańców Skierbieszowa, którzy zginęli w obozach zagłady. Po wysiedleniu ludności Skierbieszowa w 1942 r. Niemcy urządzili w świątyni magazyn zbożowy.
Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Skierbieszowie należy do diecezji zamojsko-lubaczowskiej.
Główny odpust parafialny przypada 26 lipca, w uroczystość św. Anny.
Msze święte i nabożeństwa:
Kościół parafialny
Niedziela: 8:00, 9:30, 12:00.
Dni powszednie: 7:00, 7:30.
źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Wniebowzi%C4%99cia_Naj%C5%9Bwi%C4%99tszej_Maryi_Panny_w_Skierbieszowie