Kościół i nauka

Bardzo często słyszymy zdanie, że Kościół jest przeciwny nauce, że wiara i nauka wykluczają się. Patrząc na historię Kościoła Katolickiego, jak i na historię odkryć i wynalazków, możemy stwierdzić, że takie twierdzenie nie ma podstaw. Księża, zakonnicy są bardzo często autorami wynalazków usprawniających codzienną pracę i ułatwiających życie, ale też są prekursorami nowych kierunków w nauce.
Dobrym tego przykładem jest wynalazek w 1268 roku okularów, przypisywany mnichowi Rogerowi Baconowi. Bez nich wiele osób nie jest w stanie w pełni funkcjonować.
Również obserwacje astronomiczne zjawisk na niebie były bardzo wcześnie badane przez Kościół Katolicki. Początkowo było to spowodowane koniecznością określenia dnia Zmartwychwstania Pańskiego. Dlatego też już w V wieku opracowano metodę obliczania daty Wielkanocy. W drugiej połowie XVI wieku powstało Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne. Dzięki jego pracom możliwe było wprowadzenie reformy kalendarza.
pomnik Kopernika w WarszawieDla każdego ucznia znane jest odkrycie Kopernika w dziedzinie astronomii. Niewielu pamięta, że Mikołaj Kopernik był kanonikiem, czyli księdzem. Jeszcze mniej osób wie, że był on odkrywcą prawa ekonomicznego mówiącego, iż „gorszy pieniądz wypiera z rynku lepszy pieniądz”.
Powszechnie uważa się, że dzieła Adama Smitha z XVIII wieku dotyczące gospodarki rynkowej, kapitalizmu i liberalizmu są początkiem nowożytnej teorii ekonomii. Tymczasem w jego pracach widać wyraźny wpływ teorii naukowych opisanych około 200 lat wcześniej przez grupę duchownych w Hiszpanii. Dorobek hiszpańskich scholastyków z XVI i XVII wieku w tej dziedzinie został zapomniany. Związani byli z Uniwersytetem w Salamance i należeli do różnych zakonów. Francisco de Vitoria (filozof, teolog i prawnik, teoretyk prawa międzynarodowego oraz idei wojny sprawiedliwej) i Domingo de Soto (teolog, wykładowca Uniwersytetu w Salamance, spowiednik króla Karola V Habsburga) byli dominikanami, franciszkanami byli Juan de Medina oraz Luis Saravia de la Calle, a do zakonu jezuitów należeli Luis de Molina i Juan de Mariana. Opierając się na nauce św. Tomasza z Akwinu, jednym z owoców ich prac było jasne określenie, że etyka ma wpływ na ekonomię. Nauki ekonomiczne opisują „to, co jest” etyka zaś opisuje „to, jak powinno być”. Będąc moralistami, duchowni ci sporo uwagi poświęcili rozważaniu, co jest sprawiedliwe i dobre. Prawo pobierania procentów, moralność osiągania zysków, sprawiedliwość podatków, czy też zakres prawa własności. Wiele tych zagadnień rozważa się również w dniu dzisiejszym nie wiedząc, że możemy posiłkować się analizami sprzed prawie 500 lat, które nie straciły nic ze swej wartości.
Wynalazek polskiego zakonnika ze zgromadzenia Zmartwychwstańców ratuje życie wielu ludziom na całym świecie, współcześnie i na bieżąco. Ojciec Kazimierz Żegleń, jako pierwszy opatentował w roku 1897 roku kamizelkę kuloodporną. Była to konstrukcja, składająca się z kilku warstw gęsto tkanego jedwabiu impregnowanego specjalną substancją, której skład ojciec Żegleń utrzymywał w tajemnicy.
Jest sporo różnych wynalazków, których autorami są zakonnicy lub księża. Papież Sylwester II, uznawany za najwybitniejszego matematyka X wieku, wprowadził cyfry arabskie w arytmetyce, dziesiętny system liczenia oraz skonstruował pierwszy zegar mechaniczny. Plaque_of_Guido_Monaco,_ArezzoKsiądz Jan Chrzciciel de la Salle (kanonizowany w 1900 roku) założył w 1679 roku pierwsze bezpłatne szkoły ludowe, w których nauka odbywała się w języku narodowym a nie po łacinie. Mnich Guido d’Arezzo na początku XI wieku stworzył gamę, czyli skalę muzyczną i podstawowe reguły nauki o harmonii w muzyce, Mnich Tageruss z Bawarii około 1000 roku zastosował malarstwo na szkle, a jezuita Pietro Angelo Secchi, pionier badań astroficznych w połowie XIX wieku opracował analizę spektralną gwiazd i w 1865 stworzył krążek Secchiego do pomiaru przejrzystości wody. Wcześniej od Benjamina Franklina proboszcz Prokop Divisch, mnich premonstratensów (norbertanie), wynalazł i zastosował w 1754 roku piorunochron. Cystersi, jako pierwsi zorganizowali straż pożarną a kapucyni byli do XVII wieku strażakami w Paryżu. Mnich Bertold Gusman w roku 1720 wobec całego dworu portugalskiego wzbił się w powietrze w swoim balonie (60 lat wcześniej od braci Montgolfier). Mnich Frea Mauro w 1450 roku narysował mapę, którą posługiwał się Krzysztof Kolumb w czasie swojej wyprawy. Żyjący w XVII wieku duński biskup Nicolas Steno uważany jest za ojca geologii i stratygrafii. Został beatyfikowany w 1988 roku przez Jana Pawła II. Światło gazowe jest wynalazkiem jezuitów, którzy w roku 1794 wprowadzili je w Stonyhurst w Anglii, a w roku 1815 utworzyli w Preston pierwsze towarzystwo gazowe. Jezuici mają też fundamentalne zasługi w rozwoju astronomii i powstaniu meteorologii, sejsmologii i kartografii.
ks Sedlak 2Zmarły w 1993 roku ks. prof. dr hab. Włodzimierz Sedlak jest twórcą nowej gałęzi nauki – polskiej szkoły bioelektroniki. Przez wiele lat kierował Katedrą Biologii Teoretycznej w KUL. Był badaczem interdyscyplinarnym o podejściu syntetyka. Ks. prof. objął swym zasięgiem kilka dyscyplin, takich jak: geologia i paleontologia Gór Świętokrzyskich, pochodzenie życia, paleobiochemia, paleobiofizyka i bioelektronika, czyli elektromagnetyczna teoria życia. Stworzył pojęcie dynamicznej bioplazmy – elementarnego pratworzywa, piątego stanu materii przynależnemu tylko żywym istotom.
Augustiański zakonnik Grzegorz Mendel, żyjący w XIX wieku, jest prekursorem genetyki i odkrywcą praw nazwanych jego nazwiskiem.
Przytoczone przykłady pokazują, ze ludzie kościoła Katolickiego byli nie tylko przewodnikami w życiu duchowym, ale potrafili dobrze poruszać się w świecie materialnym. Potrafili opanować materię i wytyczać nowe kierunki nauki.

 

PIERWOTNIE TEKST  ZOSTAŁ OPUBLIKOWANY W MIESIĘCZNIKU „MISERICORDIA” SANKTUARIUM MIŁOSIERDZIA BOŻEGO W OŻAROWIE MAZOWIECKIM W PAŹDZIERNIKU 2012 ROKU.

 

Następny temat – Edukacja

7 komentarz do “Kościół i nauka

  1. Pingback: Posumowanie roku 2014 | Oczami duszy

  2. Ano panie Bolek
    Wyjaśnij że pan co to zanaczy że ojcowie Kościoła Katolickiego „zawłaszczyli sobie prawo do wiedzy”
    Jest to drogi panie slogan ino i nic więcej. Jakoweś konkrety poproszę.
    Oczywiście przed Chrześcijaństwem też rozwijają się różne sztuki; babilońskie,egipskie, etruskie, sumeryjskie(może nie chronologicznie) itd.ale co to pan drogi panie chciał przez to powiedzieć?
    W średniowieczu powstają uniwersytety no właśnie… autonomiczne. Niezależne ani od władz Kościoła ani od władz tzw świeckich. Proszę doczytać o historii np Uniwersytetu Bolońskiego . Poza tym to uczeń ,student wybierał sobie uczelnię jej prestiż itd
    No i na koniec to odsyłam do wspaniałych baśni Gabriela Maciejewskiego w których to jak we wszystkich baśniach zawsze jest szczypta prawdy
    Dobranoc

  3. Z historii opisanej oczywiście dostępnej nowożytnie, starożytni tego świata tworzyli podwaliny pod dziś rozumianą naukę o badania naukowe na wiele wieków przed jak zostało to zacytowane osoby duchowne.

    Wracając do rozwoju nauki kultury i sztuki wiemy o jej rozkwicie zdecydowanie przed chrześcijaństwem.
    Największa i najwspanialsza biblioteka w sumie był to jednocześnie uniwersytet to Biblioteka Aleksandryjska. Nie można przypisywać katolikom jej zniszczenia, ale po zniszczeniu centrów kultury i nauki starożytnych, ojcowie kościoła katolickiego „zawłaszczyli sobie ” prawo do wiedzy.
    Odkrycia i wynalazki które zostały przywołane w tekście, praktycznie zostały odkryte na nowo, gdyż wiedza o ich istnieniu została zniszczona lub zamknięta w archiwach kościoła.

    Można mówić o zakłamaniu, zafałszowaniu historii jak również o złej „prasie” ale to właśnie KK stworzył listę ksiąg zakazanych. Skoro był kagankiem oświaty, dlaczego zabraniał dostępu do wiedzy ? Dlaczego upierał się, że ziemia jest w centrum kosmosu, gdzie starożytni dość dobrze znali nasz układ planetarny…

    Wiedza była bardzo cenna jest oczywiści do dziś, jeśli nie najcenniejsza. Dlaczego wiec powstający pierwszy liczący się ośrodek naukowy na ziemiach polskich Uniwersytet Jagielloński nie uzyskał aprobaty KK i nie powstała na nim katedra teologii ? Czy czasem podwaliny uniwersytetu nie były zbyt reformatorskie i dopuszczały wszystkie stany do dostępu do wiedzy a nie tylko elitę.

    Autor przeoczył lub przemilczał jak można było zostać duchownym w „danych” czasach. Nie wystarczyło powołanie, najważniejsze było pochodzenie szlacheckie. Dopiero po wielu wiekach można było kupić sobie miejsce w zakonie (bogate mieszczaństwo). Ponownie nie mówimy tu o masie zakonników którzy byli nie bójmy się tego słowa zwykłymi parobkami różnił ich tylko habit. Wiadomym jest, że i w KK były specjalne zakony ( naukowe ) wychowujące dostojników kościoła.

    Kłamliwy wg mnie jest twierdzenie, że właśnie dzięki KK oświata rozkwitła a na dowód tego jest rzesza znanych badaczy wywodzi się ze stanu duchownego.
    Zadam przewrotne pytanie, a jak można było w średniowieczu uzyskać dostęp do wiedzy jak nie przez stan duchowny skoro to właśnie KK ją posiadał i pilnie strzegł ? Nie w sensie ochrony zbiorów przed grabieżą, ale przed umysłami z poza „układu”. O czym właściwie mówię o układzie ? Ano proste, jeśli jest się duchownym, trzeba przestrzegać prawa kanonicznego. Jeśli było się osobą świecką, prawo kanoniczne nie obowiązywało. Czyli osoba duchowna stająca na drodze KK mogła być osądzona i skazana np. przeniesieniem do bardzo odległego zakonu i problem wolnomyśliciela rozwiązywał się sam…

    Do niedawna za czasów Układu Warszawskiego, gdy nasza armia była „koszarowa” było identycznie jak w średniowieczu ( w zakresie szeroko pojętego szkolnictwa ). Po II WŚ akademie wojskowe były największymi centrami naukowymi, poszukującymi rozwiązań dla wojskowości ale matematyka czy fizyka jest jedna dla wszystkich. To właśnie rzesze inżynierów wywodzących się z wojska poszło do przemysłu cywilnego. W następnych latach nadal wojsko było kuźnią wiedzy i umiejętności nie tylko w zakresie użycia broni, lecz ogromna ilość mechaników samochodowych, lotniczych wyszła właśnie z wojska. Nie mówiąc o innych zawodach jak operator maszyn budowlanych, kierowca samochodów ciężarowych jak również pilot.
    Tak samo było w średniowieczu, jeśli byłeś odpowiedniego stanu i majętność twej rodziny pozwalała, miałeś szansę.

    Średniowiecze minęło, zrywy narodowe zrywające „opiekuńcze” łańcuch KK umożliwiło rozwój wolnej nauki. Jeżeli KK był tak wspaniałym centrum naukowym, dlaczego po średniowieczu nie był współautorem wielkich odkryć z których dziś wszyscy korzystamy ?

    • Zostało tu poruszone parę wątków do których po kolei się odniosę.
      To, że wiele z rozwiązań było znanych już w starożytności nie ulega wątpliwości. Warto mieć na uwadze, że tekst dotyczy zagadnienia braku sprzeczności między wiarą a nauką a nie dotyczy pierwszeństwa w odkryciach. To, że wynalazki zostały na nowo odkryte świadczy właśnie o tym, że wiara naukę wspiera i stymuluje.
      Indeks ksiąg zakazanych jest faktem. W dniu dzisiejszym, też funkcjonuje i nikt temu nie przeczy a właściwie jest dla każdego zrozumiały. Czy można kupić „Main kampf” w księgarni? Jest cenzura na wiele tytułów filmów jaki i książek. Tak było, jest i tak będzie.
      Jest faktem, że to Kościół wymagał od osób pragnących zostać katolikami minimum wiedzy na temat Objawienia. To powodowało konieczność powstania instytucji która będzie tego nauczała. Z czasem wykształciły się z tego szkoły i uniwersytety. Do wieku XIX państwo nie było zainteresowane kształceniem dzieci czy młodzieży. Kościół Katolicki widział tu potrzebę i zaspokajał ją w pełni. Można mieć do Kościoła zastrzeżenia i nie zgadzać się z jego nauką ale trudno jest polemizować z faktami.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *