Jest to pierwsza cześć utworu znane również pod tytułem: „O dwunastu nadużyciach tego świata”, czasami w podtytule dodawano: „ Owe to 12 nadużyć zadusza sprawiedliwość. Oto jest 12 nadużyć, którymi koło wieków, jeśli się da nimi uwieść, jeśli sprawiedliwość nie uratuje – słusznym wyrokiem Bożym stacza się w mroki zagłady”. Autor nie jest znany – autorstwo przypisywano m. in.: św. Cyprianowi, biskupowi Kartaginy, św. Augustynowi biskupowi Hippony jak też św. Patrykowi apostołowi Irlandii. Zebrane zostały tu prawidłowości i zasady uporządkowanego i praworządnego życia zbiorowego. Spostrzeżenia mają swoje źródło w refleksji nad upadkiem Rzymu – dlaczego tak dobrze zorganizowane państwo jak Rzym przestał istnieć.

Pierwszy stopień nadużyć jest, jeśli mędrzec i głosiciel nie czyni dobrze, to znaczy nie wypełnia czynem tego, czego naucza mową. Słuchacze bowiem nie zechcą wykonać słów nauczanych, gdy zauważą, że czyny głoszącego są niezgodne ze słowami, które głosił. Albowiem nigdy powaga mówcy wywrze skutku, jak tylko wtedy, gdy w sercu słuchaczy utrwali ją świadczące o niej dobre działanie – zwłaszcza, jeśli nauczający popadnie w występne nałogi, a nie dba o leczenie swych ran lekarstwem pouczeń innego nauczyciela. Stąd i sam Pan w Ewangelii, pouczając uczniów aby dbali o to, by ich nauczanie szło w parze z dobrym działaniem, dał im takie upomnienie: „jeśli sól zwietrzeje, czymże się ją solić będzie?”(Mt 5,3). To znaczy: jeśli błądzi nauczyciel, jakiż inny nauczyciel zdolny będzie doprowadzić go do poprawy? oraz: ”Jeśli światło, które w tobie jest, jest ciemnością, jakże wielka będzie sama ciemność?”(Mt 6,23). Jeśli bowiem oko zaprzestanie spełniać czynności widzenia, któż będzie się mógł domagać, by tę czynność spełniały ręce, albo nogi, czy inne członki?

Niechże więc ci, co nauczają innych, zastanowią się, aby nie spotkały ich większe kary, gdyby spowodowali zatratę większej ilości ludzi. Bo i Salomon, gdy rozszedł się ze swoją wielką mądrością, samą własną przewiną zgotował ruinę całego królestwa narodu izraelskiego. Komu więc powierzono wiele, wiele utraci, jeśli nie wypełnia poprawnie zleconego mu obowiązku zarządcy. Komu bowiem dane jest więcej, więcej od niego się wymaga; a sługa, który znając wolę pana nie wypełnia jej, będzie chłostany większymi batami i srożej karany (Łk 12, 47).

Krótkie moralia chrześcijańskie, redakcja naukowa Artur Andrzejuk, Warszawa-Londyn 2000

Spotkałem się określeniem, że istotą liberalizmu jest brak związku pomiędzy tezami a działaniami. W dniu dzisiejszym jest coraz większe zezwolenie na funkcjonowanie takich „mędrców” w społeczeństwie.