Ląd – opactwo pocysterskie

Ląd – opactwo pocysterskie, zdjęcie lotnicze, Zbigniew Tomczak Archiwum WSD

Wioska Ląd ma długą i ciekawą historię. Położona jest w województwie wielkopolskim między Koninem a Wrześnią. Od VIII do XIII wieku szlaku handlowego i przeprawy przez Wartę bronił gród. W połowie XII wieku książę Mieszko Stary ufundował klasztor. W 1193 roku przybyli do niego cystersi z Nadrenii z klasztoru w Altenbergu koło Kolonii. Dopiero na początku XVI wieku do zakonu mogli wstępować Polacy. A po kolejnych ponad 20 latach opatem mógł zostać Polak wybierany przez konwent. Widać to w sali biblioteki w galerii portretów kolejnych opatów.

Rozkwit klasztoru i opactwa nastąpił w latach 1697–1750, gdy opatem przez ponad 50 lat był Antoni Mikołaj Łukomski mecenas nauki i sztuki, filozof. Zmierzch świetności nastąpił z końcem XVIII wieku.

W zaborze rosyjskim nastąpiła kasata klasztoru w 1819 roku. Ostatni mnisi pozostali tu do 1848.

W 1822 dobra pocysterskie nabył hrabia Wacław Gutakowski, którego staraniem zabudowania otrzymali w 1850 kapucyni z Warszawy przeprowadzając gruntowną restaurację zabudowań i wyposażenia kościoła i klasztoru.

Klasztor kapucynów zamknięty przez władze carskie 1864 w wyniku represji po powstaniu styczniowym, w którym czynnie uczestniczył m.in. o. Maksymilian Tarejwo.

W 1890 przy kościele erygowano parafię, wcześniej popadający w ruinę klasztor w 1888 przeszedł w ręce hr. Konstantego Przeździeckiego.

Od 1921 kościół i klasztor jest własnością salezjanów i siedzibą niższego seminarium duchownego Towarzystwa Salezjańskiego. Salezjanie dokonali restauracji zniszczonych zabudowań klasztoru adaptując je na cele dydaktyczne. W latach okupacji Salezjanie zostali zmuszeni do opuszczenia klasztoru a kościół zamknięto.

1939–1941 mieścił się tu hitlerowski obóz przejściowy dla księży, głównie z diecezji włocławskiej. Wśród 152. więźniów lądzkiego obozu był ks. biskup Michał Kozal oraz wspólnota salezjanów z Lądu. Po likwidacji obozu w klasztorze znalazł się ośrodek Hitlerjugend.

Po wojnie powrócili Salezjanie kontynuując działalność niższego seminarium duchownego. Po zamknięciu przez władze komunistyczne niższego seminarium w 1952, Ląd stał się siedzibą Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego.

W 1972 rozpoczęto szeroko zakrojone prace remontowo-renowacyjne obiektu. Kościół i klasztor otoczone są opieką konserwatorską, powstały też nowe budynki. W 2009 zespół dawnego opactwa cystersów został uznany przez Prezydenta RP za Pomnik historii.

W skład Opactwa Cystersów w Lądzie wchodzi wchodzą: