Święty Karol Boromeusz

KBoromeuszPochodził z arystokratycznego rodu Borromeo z Lombardii. Jego ojciec Gilberto był członkiem senatu mediolańskiego, gubernatorem Lago Maggiore a matka Małgorzata de Medici była siostrą późniejszego papieża Piusa IV. Bardzo wcześnie rodzice zdecydowali przeznaczyć go do stanu duchownego, w wieku dwunastu lat otrzymał tonsurę jak i dochody z zamożnego opactwa benedyktynów. W roku 1558 umiera jego ojciec i rodzina powierza zarządzanie majątkiem rodu dwudziestoletniemu, studiującemu jeszcze Karolowi.
Rok później, w 1559 umiera papież Paweł IV, a jego następcą zostaje wybrany kardynał de Medici, wuj Karola. Przyjmuje imię Piusa IV a swojego bratanka w krótkim czasie mianuje kardynałem oraz Sekretarzem Stanu, co odpowiada stanowisku premiera w rządzie. Karol miał wtedy 21 lat.
Młodość oraz znamienita fortuna sprzyjały wystawnemu i okazałemu życiu. Mimo to potrafił wywiązywać się z powierzanych mu obowiązków i pracować nad swoją duchowością. Zostaje mu przydzielona diecezja mediolańska. W roku 1561 papież postanawia wznowić obrady przerwanego soboru trydenckiego. Karol jest sekretarzem i bliskim współpracownikiem papieża w trakcie tych przygotowań. W połowie roku 1563, mając 25 lat przyjmuje święcenia kapłańskie a pod koniec tego samego roku zostaje wyświecony na biskupa. Przyjęcie święceń jak i spotkanie z ojcami soborowymi jest dla Karola dużym przeżyciem duchowym powodującym całkowitą odmianę w życiu.
Odtąd jego życie wypełnione jest duchem modlitwy i pokuty. Zwalnia dużą część swojego licznego dworu, usuwa zbytek ze swojego otoczenia. Mimo rozlicznych zajęć ma czas na długotrwałe rozmyślania w kaplicy. W pałacu arcybiskupim zajmuje dwa pokoje – jeden służy mu za sypialnię, drugi za biuro.
Jest święty Karol Boromeusz osobą, która zdecydowanie i konsekwentnie wdrażała w życie postanowienia i dekrety soboru trydenckiego. Jest on przykładem pasterza, biskupa, ojca duchowego oraz budowniczego wspólnoty i jej odnowiciela.
Jednym z postanowień św. Karola, zgodnym z duchem soboru było, aby pasterz przebywał w swojej diecezji. Przed jego przybyciem do Mediolanu od osiemdziesięciu lat nie było tam biskupa na stałe – rezydował poza diecezją. Skutkiem wieloletnich zaniedbań autorytet biskupa nie liczył się zupełnie a władze świeckie rządziły się w sprawach Kościoła według własnego uznania. Aby odnowić i uzdrowić diecezję należało włożyć dużo wysiłku w rozwiązywanie konfliktów z władzami świeckimi jak i kapłanami oraz zakonnikami.
O trudnościach i niebezpieczeństwach może świadczyć zamach na kardynała dokonany przez jednego z mnichów, który nie zgadzał się z reformami św. Karola. Z odnową diecezji związana była wizytacja parafii, kolegiat jak i domów zakonnych na jej terenie. Mediolańska archidiecezja była bardzo rozległa terytorialnie. W drugiej połowie XVI wieku obejmowała ok. 800 parafii, 50 kolegiat, setki kaplic, ok. 3 tysięcy księży diecezjalnych i ok. tysiąca zakonnych, sześćdziesiąt zakonów. Aby sprostać ogromowi pracy kardynał Karol Boromeusz dobiera do pomocy wikariuszy generalnych, którzy mieli za zadanie wspomagać go w dziele odnowy. Sam arcybiskup Boromeusz był również wychowawcą i wzorem dla kapłanów. Jednym z jego wymogów było żądanie przestrzegania noszenia tonsury oraz noszenia sutanny a nie świeckich ubrań. Przypominał kapłanom o obowiązku cotygodniowej spowiedzi oraz dbał szczególnie o czystość naczyń sakralnych, bielizny ołtarzowej jak i szat liturgicznych. Opiekę kardynała znać było również w samym wystroju katedry, która miała być stosownym i pięknym miejscem modlitwy. Podzielił nawę kościoła na dwie części, żeby rozdzielić mężczyzn i kobiety podczas nabożeństwa.
Wizytując swoją diecezję stwierdzał te same bolączki, które trapiły cały ówczesny Kościół: nieobecność duszpasterzy, świecki sposób życia, nadużywanie beneficjów, gorszący konkubinat niektórych duchownych. W całej swojej archidiecezji nie było ani jednego kościoła, którego by św. Karol Boromeusz nie wizytował przynajmniej dwa razy w trakcie swojej posługi biskupiej.
Jedną z zasadniczych i koniecznych reform zalecanych przez sobór było otwarcie w każdej diecezji seminarium duchownego. Wykształcenie księży była bardzo słabe i ojcowie soboru mieli tego świadomość. Pierwsze seminarium powstało w Rzymie w 1563 a w następnym roku w Mediolanie jezuici zakładają kolejne na prośbę św. Karola. Działania arcybiskupa nie ograniczają się tylko do seminarium – poleca zakładanie szkół chrześcijańskich dla chłopców i dla dziewcząt. KBoromeusz2
Jedną z ważnych decyzji soboru była redakcja katechizmu. Św. Karol był żywo zainteresowany jego redagowaniem Zachowała się jego korespondencja z kardynałem Stanisławem Hozjuszem, w której wyraża swoją radość z tego dzieła. Katechizm ten przez następne 400 lat był wzorem i przykładem do tworzenia katechizmów diecezjalnych.
Kardynał Karol Boromeusz zwołał 13 synodów diecezjalnych oraz 5 prowincjonalnych, był fundatorem przytułków: dla bezdomnych, dla dziewcząt i kobiet, sierocińców. Kiedy w mieście wybuchła epidemia nakazał otworzyć spichlerze i rozdawać żywność ubogim a on sam w procesji pokutnej, na bosaka szedł ulicami Mediolanu. Interesował się także odnową liturgii, mszału, brewiarza, muzyki kościelnej i śpiewu. Działania podjęte w Mediolanie były wzorem dla innych, dlatego można było napisać: „reforma Kościoła była córką reformy mediolańskiej”.
Abp kardynał Karol Boromeusz umiera w roku 1584 w wieku zaledwie 46 lat z powodu skrajnego wyczerpania organizmu. Jeszcze za życia uważany był za świętego. Proces beatyfikacji został zakończony już w 1602 roku a kanonizacji w 1610. Dzień 4 listopada papież wyznaczył na dzień corocznej pamiątki.
W „Historii papieży” napisano o nim: „Pośród heroicznych postaci Kościoła wieku szesnastego pozostanie, jako jeden z największych; jego zasługi prawodawcze nie były chwilowe; stał się wzorem nieprzemijającym”.
Jest patronem bibliotekarzy, proboszczów, profesorów seminarium, instytutów wiedzy katechetycznej.
Jego relikwie spoczywają w krypcie katedry mediolańskiej a rodzinny zamek w Arona został zamieniony na kościół.
W ikonografii św. Karol Boromeusz przedstawiany jest w stroju kardynalskim. Jego atrybutami są: bicz, czaszka, gołąb, kapelusz kardynalski, krucyfiks, postronek na szyi, który nosił podczas procesji pokutnych. Wyróżniał się szczególnym nabożeństwem do Męki Pańskiej i nigdy nie rozstawał się z krzyżem. Do Polski kult św. Karola Boromeusza dotarł już kilkanaście lat po jego śmierci. Kolebką jego kultu są Niepołomice w archidiecezji krakowskiej. Św. Karol patronuje wielu świątyniom w Polsce – w Warszawie są aż dwie pod jego wezwaniem. Działa też w Polsce (głównie na Śląsku) zgromadzenie sióstr boromeuszek.

 

Tekst pierwotnie ukazał się w miesięczniku „Misericordia” Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Ożarowie Mazowieckim w LISTOPADZIE 2013 roku