Archiwa tagu: Cecylia Plater-Zyberkówa

Światowa pobożność

Opublikowany przez
Odpowiedz

Istnieje pewien rodzaj pobożności, zwłaszcza wśród osób światowych, który aczkolwiek nie tylko razi smutną karykaturą, ale daleki jest od zrozumienia ducha Chrystusowego. Osoby duchem tej pobożności przejęte, odznaczają się osobliwą nielogicznością. Zdaje się im, jakoby ich pobożność była jakimś cennym przedmiotem do starannego przechowania pod zamkiem… klejnotem do rzadkiego użycia w nadzwyczajnych tylko wypadkach. Tyle jest ich pobożności, ile chwil spędzonym w kościele – z wyjściem zaś z domu Bożego, z powrotem do zajęć, do życia codziennego, stosunek ich z Bogiem się kończy. Modlitwa była dla Boga… a życie, praca – jakoby dla bytu doczesnego, dla rodziny, dla świata, albo też dla siebie!

Pobożność murami kościoła ograniczyły – a za progiem kościoła – światowość! Zaiste, dziwny to rozdział tego, co najistotniej złączone być powinno, co się powinno przenikać nawzajem, jak dusza ciało przenika – rozdział pożyczony zapewne ze zbioru mrzonek naszych liberałów, wiecznie marzących o takim ustroju społecznym, w którym by Kościół i państwo dwie zupełnie odrębne, a od siebie zupełnie niezawisłe organizacje stanowiły.

Osobliwe to niepojmowanie rzeczy, zdradzające brak zastanowienia, a w praktyce najsmutniejsze owoce rodzące! Te same bowiem osoby, które dopiero co  kościele rozrzewniały się nad pokorą Chrystusową, ledwo opuściły próg domu Bożego, wnet bliźnich z góry traktują – słowem i czynem – lekceważą nawet, za lada przeciwnością w gniew wpadają, obrażają się za cień jakiego ich pominięcia itp. A nawet w kościele, wobec wizerunku ukrzyżowanego Zbawiciela, dziwnie okazują się nieumartwione: upału, zaduchu, tłoku, a nawet nie dosyć wygodnego siedzenia podczas nabożeństwa nie zniosą, albowiem tylko rozparte modlić się mogą, albo na wpół leżące, w postawie, której wstydziłoby się w zwykłym towarzyskim stosunku.

Osoby tego pokroju, aczkolwiek często do świętych sakramentów przystępują – dlaczegóż stąd żadnej nie odnoszą korzyści? Niewątpliwie dlatego, że w sakramentach nie szuja one, czego szukać powinny: oczyszczenia z brudu grzechowego, poprawy życia i coraz ściślejszego zjednoczenia z Bogiem, ale szukają wrażeń, pociechy, rozrzewnienia. Według nich spowiedź wtedy tylko jest dobra, gdy bardzo długo trwa, gdy spowiednik długą im mówi naukę i do łez pobudzi – spowiedź zaś krótka nie zadowala ich nigdy. Zdawałoby się, jakoby dla nich w Sakramencie pokuty absolucja najmniejsze ma znaczenie – pewno też o skruchę mało się troszczą – rozmowa zaś duchowa ze spowiednikiem, wynurzenie się przed nim, rozwlekłe mówienie o sobie – oto co faktycznie dla nich istotę sakramentu stanowi.

A jakież to bywa ich wyznawanie grzechów?… Jest to raczej skarga na drugich, na okoliczności, aniżeli na siebie, a jeśli siebie kiedy obwinią, to dziwnie umieją swe wyznanie na własną chlubę obrócić. Bywa to często wyliczeniem nie spełnionych przez nie czynów doskonałych, heroicznych. I czyż poprawa życia może być owocem podobnych spowiedzi?

Komunię święte, z tej samej przyczyny co spowiedzi, bywają bezowocne (jeśli nie grzeszne), bo wbijają w pychę i dobre o sobie rozumienie.

O Boże, co za odpowiedzialność!

Rozmyślanie nawet – ta dźwignia życia duchowego – nie prowadzi osób spaczonej duchowości do opamiętania, owszem, jeszcze bardziej je zaślepia, a to dlatego, że w rozmyślaniach, jakie odprawiają, znów tylko siebie, a nie Boga, biorą za przedmiot zastanowienia. Bo czymże się one zajmują w swej wewnętrznej rozmowie z Bogiem? Najczęściej rozbieraniem własnych zasług i cierpień, przypominaniem rozmów ze spowiednikiem, wreszcie, porównywaniem siebie z bliźnim, na własną korzyść oczywiście; jednym słowem – marzycielstwem. Modlitwą faryzeusza „Dziękuj ci o mój Boże, że nie jestem jako ci” – kończą zwykle, jeśli nie słowem, to uczuciem, swe ćwiczenia duchowe, a przyznanie sobie racji bywa najczęściej konkluzją tych rozmyślań.

Z tym wszystkim wyżej wzmiankowane osoby, w zaślepieniu swoim dziwnie czują się bezpieczne wobec Boga i wieczności, bynajmniej nie z pobudki pokornego zaufania Bogu, ale dla mnogich praktyk, jakie pełnią, dla licznych bractw, do których się powpisywały, wreszcie dla przeróżnych szkaplerzy, jakie noszą. Sądzą przeto, że są w zupełnym porządku i że szybkim krokiem zdążają po stromych ścieżkach wyższej ascezy, a gdy jeszcze podczas ich modlitwy huczenie organów lub też śpiew, silniej ich nerwy poruszy i do płaczu pobudzi, utwierdzają się w przekonaniu o wysokim stopniu swego zjednoczenia z Bogiem.

A jakie ich żucie? Jakie spełnianie obowiązków?… jaka pobudka czynów?… jakie zaparcie, cierpliwość, miłość bliźniego, darowanie uraz?… Ach! Strach o tym pomyśleć!… Pobożność tych osób skoncentrowała się w praktykach, w uczuciu, a czyny objął świat! I czy nie tak bywa, niestety?

Dobrzy gorszą się ich postępowaniem, nie bez słusznego powodu, widząc w nim ducha faryzejskiej obłudy; a źli urągają mówiąc: „Otóż to dewocja i pobożność!… ci, lub te pobożnisie tak gorliwie godzinami całymi przesiadują w kościele, modlą się i do spowiedzi i do komunii chodzą, a ani na włos jeden nie są lepsi od nas”. Taki jest – i słuszny niestety – sąd ludzki o tej pobożności. A sąd Boży brzmi jeszcze surowiej. Tak mówi Zbawiciel: „Nie każdy kto mówi: Panie, Panie, wejdzie do królestwa niebieskiego, ale który czyni wolę Ojca mego, który jest w niebiesiech, ten wejdzie do królestwa niebieskiego”(Mt 7,21).

Drzewo dobre poznaje się po tym, że dobry owoc rodzi. „Z owoców ich poznacie”(Mt 7 20).

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016

Modlitwa w oschłości

Opublikowany przez
Odpowiedz

Staje przed Tobą, o mój Jezu, jako żebraczka okryta łachmanami grzechu… jako więzień skuta kajdanami grzesznych nawyknień i przywiązań ziemskich: i nie mam śmiałości podnieść oczu ku Najświętszemu Majestatowi Twojemu. Oto i teraz, gdy klękam do modlitwy, myśli nieujarzmione na wszystkie strony mnie rozrywają, nie dając umysłowi skupić się na Tobie.

Nie czuje żywo obecności Twojej, wiara jest jakoby wygasła w mym sercu, miłość ostygła, a modlitwa nużącą formą mi się wydaje, której duchem wypełnić nie umiem!..

Dusza moja jest oschła, jako ziemia skwarem spieczona, a ust nawet otworzyć nie mogę ku chwaleniu Ciebie!

Pokusy wszelkie jako roje złośliwych owadów zewsząd mnie otaczają, nie dając chwili wytchnienia i przystępu do Ciebie, o Panie, mi wzbraniają!

O, jakże jestem daleka o mój Boże, od tych uczuć gorących, których niegdyś doznawałam na modlitwie, gdy dusza moja w jasności i weselu zatapiała się w Tobie!… p, jakże daleka jestem od tej serdecznej miłości, którą Cię wszyscy święci miłowali!… Zmiłuj się nade mną, o dobry Jezu, i połóż koniec tej męce! Wiem dobrze, o mój Boże, że za grzechy maje zasłużyłam, abyś mnie opuścił, przeto w duchu pokuty i pokory przyjmuje dziś to słuszne ukaranie: spraw, aby się ono obróciło na chwałę Twoją, a na dobro mojej duszy!

Chociaż uczuciem władać nie mogę, gdyż ono ode mnie nie zależy, silną wolą ku Tobie, o Boże mój, skierowaną, pragnę ci oddać hołd służby i modlitwy mojej.

Wierzę mocno w obecność Twoją, o Panie, w przybytku twych ołtarzy… tu oraz na każdym miejscu… a chociaż Ciebie nie widzę i obecności Twojej nie odczuwam, tę wiarę moją wylaniem krwi gotowabym stwierdzić.

Wierzę, iż gorące uczucie nie jest w modlitwie konieczne, że zasługi mojej nie stanowi i że mocna wola pełnienia przykazań Twoich i unikania grzechu wystarcza.

Wierzę w to, że tkliwa pobożność jest darem łaski Twojej, że jej udzielasz komu chcesz… kiedy chcesz… i dokąd Ci się spodoba…

Wierzę, o mój Panie, iż pociechą i słodyczą pociągasz niekiedy słabych do służby Twojej… zachęcasz upadających… i nagradzasz mężnych i wytrwałych.

Wierzę w to, że oschłością karzesz za grzech i niewierności, a niekiedy doświadczasz sprawiedliwych.

Chociaż przeto nie czuję gorącości w modlitwie, będę się jednak modliła wiernie, nie szukając w tym własnego zadowolenia, lecz jedynie dla spełnienia, świętego obowiązku względem Ciebie, o Boże i Stwórco mój!

Chociaż w modlitwie czuję się oschła, znudzona, trwać będę w niej, o mój Jezu, łącząc się z Twoją gorzką modlitwą w Ogrodzie Oliwnym.

Chociaż wydajesz mi się wielce oddalony, wierzę mocno, iż bliżej mnie otaczasz, aniżeli to powietrze, którym oddycham.

Chociaż roztargnienia zewsząd mnie ogarniają, będę je mężnie oddalała, choćby moja modlitwa niczym innym nie była jak jedną walką z roztargnieniem.

Chociaż serce moje jest bardzo uwikłane w sprawy doczesne i zatopione w stworzenia, będę je wciąż od nich odrywała, aby Ci z nich ciągłą składać ofiarę, póki się, o dobry Jezu, nad moją nędzą nie ulitujesz!

Wejrzyj jednak, o Panie, na ucisk i niedolę moją!

Ulituj się przeto nade mną, o Panie! A dla chwały Imienia Twojego wróć mi światło łaski Twojej, którą przez niewierności moje utraciłam… otwórz usta moje… rozgrzej serce, a opowiadać będę cuda miłosierdzia Twego na wieki!

O Maryjo, dziewico Niepokalana, prze boleść Serca Twego, gdyś straciła Jezusa w Jerozolimie i prze radość tegoż serca, gdyś Go po trzech dniach poszukiwania i trwogi w kościele odnalazła, proś mi tę łaskę, o którą tak usilnie Cię proszę. Amen.

 

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016

 

Odrzucenie „dobrych” uczynków

Opublikowany przez
Odpowiedz

„Wszelka latorośl we mnie nie przynosząca owocu (Ojciec) odetnie ją.” O, cóż za straszna groźba! A czyż my na nią nie zasługujemy? I cóż znaczy to odcięcie, o którym mówi Chrystus Pan? Znaczy ono, że te dusze, które uporczywie odrzucają dobre natchnienia łaski Bożej, głuche są na wyrzuty sumienia, skarane będą tym, że Ojciec niebieski przestanie je nawiedzać pociągiem swej łaski i napomnieniem, „puści je aby szły drogą swoją”, drogą szeroką, którą wiodą namiętności, a którą świat ściele, drogą egoizmu i zmysłowości śród zamętu rozproszenia. Odetnie je w tym życiu od płodnego krzewu winnej macicy, aby je mógł na całe wieki odrzucić w ogień wieczny, jako złe i nieużyteczne ziele.

W powyższej groźbie Chrystusa uderza nas swoją osobliwością jedno słowo, mające głębokie znaczenie. Wszelką latorośl we mnie nie przynoszącą owocu – mówi Zbawiciel. A więc są dusze przynoszące owoc, jednak nie w Chrystusie – i te mają być odcięte – któreż to są?

Są to wszystkie dusze, pełniące najlepsze czyny, lecz bez czystej intencji lub bez intencji żadnej, albo też nie w złączeniu z Chrystusem, bo w stanie grzechu śmiertelnego – pełniące dobre czyny z pobudki filantropii światowej, dla rozgłosu, względów ludzkich, lub jakiej innej pobudki czysto przyrodzonej. Co dla Boga nie zostało poczęte, przez Boga w wieczności wynagrodzone nie będzie: tych owoców Bóg nie przyjmuje – płaci za nie doczesną nagrodą, ale w wieczności – odrzuca!

Nie zabezpieczajmy się więc tym, że liczne dobre uczynki spełniamy, za które świat nas chwali, ale raczej badajmy, jaka ich pobudka i czy w złączeniu z Chrystusem są wykonywane?

 

 

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016

Pobożność prawdziwa

Opublikowany przez
1

Pobożność prawdziwa oświeca umysł, rozgrzewa serca, rozszerza pogląd – fałszywa zaś zacieśnia formułkami, zaciemnia zabobonem, oziębia samolubstwem.

Pobożność prawdziwa uspokaja, rozwesela, upraszcza – fałszywa jest źródłem niepokojów, smutków, skrupułów, udręczeń, komplikacji.

Pobożność prawdziwa sprawia, że „jarzmo Pańskie jest wdzięczne, a brzemię jego lekkie” – fałszywa zaś przeciąża i przygniata mnogością praktyk i nabożeństw.

Pobożność prawdziwa wypełnia służbę Bożą w duchu i w prawdzie – fałszywa trzyma się ciasno litery prawa.

Pobożność prawdziwa obdarza tych, którzy ją pełnią, wolnością prawdziwą dzieci Bożych – fałszywa kształci niewolników formułek i recept.

Pobożność prawdziwa uczy w duchu Bożym spełniać każdy obowiązek – fałszywa odrywa od obowiązku rzeczywistego, a tworzy fikcyjne powinności, według własnego upodobania.

Pobożność prawdziwa trzyma na drodze cnót cichych i ukrytych – fałszywa lubuje się w nadzwyczajnościach.

Pobożność prawdziwa buduje i pociąga bliźniego, jest najwymowniejszym kazaniem do Boga skłaniającym – fałszywa gorszy i od miłości Bożej odstręcza.

Pobożność prawdziwa jest najpiękniejszym kwiatem rozumu ludzkiego – fałszywa jest wielkim nierozumem, nielogicznością, karykaturą dobra.

Pobożność prawdziwa odrywa człowieka od siebie, a jednoczy go z Bogiem i bliźniemu poświęca – fałszywa zasłania człowiekowi Boga i bliźniego, a w sobie wyłącznie pogrąża.

 

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016

Szemranie… – ofiarować Bogu

Opublikowany przez
1

Szemranie! Wszak to wyraźny bunt przeciwko samemu Bogu, przeciwko Jego woli. Jak to? – Bóg daje ci do zniesienia drobnostkę, a ty ją odrzucasz – mówisz: „nie chcę tego lub owego – nie podobna mi żyć z tą osobą, znieść tę niesłuszną uwagę, to upokorzenie!… Całą noc czuwałabym chętnie na modlitwie, ale poddać wolę swoją, woli Bożej, nie, tego nigdy nie potrafię!”

Jestże to prawdziwa pobożność! Oj! Podejrzana bardzo twoja pokuta, jeśli z tych cierpień, które wprost od Boga pochodzą, korzystać nie chcesz… To nie duch pokuty pędzi cię do ostrości życia, ale pycha, żądza nadzwyczajności i wyróżnienia, żądza choćby tych oklasków, które człowiek sam sobie daje… jest to miłość własna, kryjąca się pod płaszczykiem umartwienia.

Pięknie w aureoli męczenników wyglądalibyśmy, przeto po tę aureolę ręką sięgamy – jednak bez męczeństwa! O, jakże się szatan z nas natrząsa!

Niestety! Jakże często życiem pokazujemy, że tylko ustami lub wyobraźnią ofiarowaliśmy się Bogu na cierpienie, a w gruncie, według słów św. Pawła, nieprzyjaciółmi krzyża Chrystusowego jesteśmy, gdyż mamy ducha całkiem ziemskiego, który szuka wygódek i spełnienia woli własnej, goni za tym co bohaterskie, a pomija gruntownie cnoty pokory, cierpliwości i poddania się woli Bożej.

Często wszelako – wyznać należy – przyczyną powyższych złudzeń jest brak zastanowienia.

Nie zdaje ci się, aby te drobne codzienne przykrostki miały jaką istotną wartość, nie przypuszczasz, aby było można z nich jaką duchową korzyść odnieść, nie przygotowujesz się więc na przyjęcie ich.

Gdyby Bóg dopuścił jaką większą próbę, być może, że zniósłbyś ją lepiej; gdyby przypadło na ciebie większe cierpienie, przypomniałbyś sobie zapewne, że ono od Boga pochodzi, ofiarowałbyś je Bogu na chwałę, ale te drobne, wstręt i niechęć tylko w tobie budzą.

Te drobne przykrości, którymi życie jest zasłane, mają jednak w rozporządzeniach Bożych niepospolite znaczenie i bodaj czy nie najbardziej ważą na szali naszych zasług. Te drobne próby, małe upokorzenia, nieprzyjemności – bądź od zwierzchników, od rodziców, rodzeństwa, bądź od podwładnych… te małe umartwienia w jedzeniu – choćby przesolenie lub przydymienie potrawy, chleb czerstwy itp., ten niedostatek tej lub owej rzeczy, ten brak tego lub owego, co się wydawało niezbędne, to niedospanie, to towarzystwo osoby uprzykrzonej, niecierpliwiącej, ta konieczność zniesienia czyjego złego humoru, to przybycie czyjeś nie w porę, odrywające cię od najważniejszego zajęcia, przerywając modlitwę,, ta niesprawiedliwość tobie wyrządzona, ten zaduch, to zimno w pokoju, ta niedołężna usługa, ta oschłość w modlitwie, te roje roztargnień przy rozmyślaniu, te pokusy nie dające ci wytchnienia itp., one to przede wszystkim – wiedz o tym dobrze – stanowią krzyż chrześcijanina, krzyż twój, który każdego dnia dźwigać musisz do końca życia. To są drogie perły, które skwapliwie zbierać należy, a z których aniołowie uplotą ci kiedyś koronę w niebie; to są nieustanne upominki Oblubieńca twej duszy, który o tobie nie zapominając, wciąż ci nastręcza drobne krzyżyki dla wyćwiczenia cię w cnocie – słowem, dla większej chwały Bożej i uświęcenia twego. Są to skarby bez ceny, droższe nad wszystkie klejnoty tego świata, a których wartość istotną dopiero w wieczności poznasz.

Cierpienia większe rzadko kiedy się trafiają, czekając przeto na nie, skąpo byś uzbierał zasług na niebo, wówczas gdy tych drobnych, co dzień znaleźć możesz wiele i z nich każdego dnia piękny bukiet ofiarować Bogu.

 

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016

Zasada pobożności

Opublikowany przez
Odpowiedz

Wyraz „pobożność” mieści w sobie znaczenie doskonale odpowiadające w naszej polskiej mowie swojej etymologii. Być pobożnym, znaczy tyle co „żyć po Bożemu”. Pobożność jest to więc życie prowadzone według myśli i woli Bożej, są to przykazania Boże spełnione, jest to zasada Chrystusowa w czyn wprowadzona, jest to duch Chrystusa wszelkie sprawy człowieka ożywiający. I tym się różni pobożność od religijności, że przez religijność wypełniany ściśle przykazania, jako sługa spełniający pańskie rozkazy z obawą i uszanowaniem, przez pobożność zaś wypełniamy przykazania z miłością, a przeto z pewną rączością, jako syn miłujący, który zna wolę ojca i wykonuje ją z pośpiechem.

Wy jesteście przyjaciele moi – mówi Zbawiciel do Apostołów, a w ich osobie do nas wszystkich – jeśli czynić będziecie co wam rozkazuje. Już nie będę was zwał sługami, bo sługa nie wie co czyni Pan jego, lecz was nazwałem przyjaciółmi, bo wszystko com słyszał od Ojca, oznajmiłem wam(J 15, 14-15).

Prawdziwa pobożność zasadza się więc na czynie z wiary i miłości płynącym – istota jest całkowicie wewnętrzna; z wewnątrz uwydatnia się na zewnątrz, przenika nie tylko wszystkie czyny człowieka, jak woda gąbkę przesiąka, ale nadto i zasadę tych czynów, jest ich motorem ukrytym, sprężyną i siłą. Jest to królowanie Chrystusa w duszy, na zewnątrz się odzwierciedlające.

Pobożność nie stanowi odrębnego stanu, jak to wielu sądzi, ale stosuje się do każdego, każdego uszlachetniając i czyniąc go zasługującym na żywot wieczny.

W każdym przeto stanie, na każdym stanowisku i przy każdym obowiązku pobożnym być można i trzeba, każdy obowiązek według myśli Bożej spełniać, bo nie ma tak dalece pochłaniającej pracy, która by nam przeszkadzać mogła w miłowaniu Boga, a na czynnej miłości Bożej cała pobożność zawisłą, jak już wyżej zauważyliśmy.

Święty Paweł wymownie nas tej prawdy uczy: „I któż mnie odłączy – woła on – od miłości Chrystusowej? Utrapienie czy ucisk, czy głód, czy nagość, czy niebezpieczeństwo, czy prześladowanie, czy miecz? Nic nie zdoła mnie odłączyć od miłości Bożej, która jest w Chrystusie Jezusie Panu naszym”(Rz 8, 35-39). A w innym miejscu pisze: „Chociaż tedy jecie, choć pijecie, choć co innego czynicie, wszystko ku chwale Bożej czyńcie”(1 Kor 10, 31).

Jeśliby córka bardzo swą matkę kochająca, a od niej oddalona, cały dzień ciężką była pracą zajęta, czy jej ta praca przeszkodzi serdecznie matkę miłować i dla niej pracować? Nie ciągle wprawdzie będzie ona o niej myślała, ale od czasu do czasu wspomni na nią, westchnie i zatęskni, i pocieszy się tą myślą, że chociaż matki nie widzi, dla niej jednak wszystkie trudy ponosi.

Podobny stosunek zachodzi pomiędzy duszą pobożną a Bogiem. Prawdziwie pobożnym być może tedy rolnik, rzemieślnik, żołnierz, bankier, młoda panienka, mężatka, a nawet osoba śród świata żyjąca, byle się obyczajów i zasad tego świata strzegła. A na dowód tego, że w każdym stanie pobożnym być można, Kościół nam przedstawia cały poczet świętych, którzy w najróżniejszych stanach i rodzajach prac dostąpili wysokiego stopnia uświętobliwienia.

 

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016

O dystrakcji

Opublikowany przez
Odpowiedz

Czym jest dystrakcja?

Dystrakcja jest to dłuższe lub krótsze oderwanie myśli od przedmiotu, którym w danej chwili zajmować się powinniśmy – jest to błąkanie się jej bezładne pod wpływem wrażeń doznanych – bądź zewnętrznych, bądź wewnętrznych. To błąkanie się myśli bywa mniej lub więcej świadome lub nieświadome, dobrowolne lub niedobrowolne, trwałe lub przejściowe. Powodowane bywa zazwyczaj nieujarzmieniem władz ducha i lenistwem, krócej mówiąc – nieumartwieniem; o tyle zaś człowieka obwinia, o ile jest świadome, dobrowolne, i trwałe, o ile się z nim nie walczy.

Pisze Ewangelista o Zbawicielu: „że wszystko dobrze czynił”. I my także, na wzór Chrystusa, powinniśmy wszystko dobrze czynić; cokolwiek bowiem «czynić warto, warto czynić dobrze». Na to jednak, aby swe czynności spełniać dobrze, niezbędne jest przyłożenie się do czynu władz całej naszej istoty, a więc skupienie ich w kierunku mającej się wykonać czynności. Jedne władze należy skupić i takowych używać, drugie – co najmniej ujarzmić, uciszyć, aby w czynności nie przeszkadzały. Bez tego skupienia, czyli skoncentrowania sił ducha, które zwać zwykliśmy uwagą, żadnej pracy zadowalająco wykonać nie jesteśmy w stanie, a tym bardziej modlić się nie możemy.

Zupełnie machinalnie nic wykonać się nie daje, dowodem czego, że i koń obracający maneż, skoro ulegnie dystrakcji(które i u zwierząt się przytrafiają), wnet przestaje dobrze ciągnąć. Batem zmusza się go do uwagi – a raczej przerywa mu się roztargnienie – i zmusza do skupionej pracy.

Dusza człowieka jest mieszkanką ciała wielce ułomnego i jego wspólniczką w skażeniu pierworodnym, nie dziw tedy, jeśli należyta uwaga w czynnościach – innymi słowy dobre spełnienie czynów – jest człowiekowi niezmiernie trudne, a roztargnienie naturalne; w każdym bowiem czynie ciało przeszkadza duchowi, a duch ciału – ciało swoją ociężałością, a duch swą lotnością.

Nadto tak ciało jak duch mają swe pożądliwości, z których się rodzą namiętności, mniej lub więcej silne, lecz w każdej pracy – bądź duchowej, bądź umysłowej, bądź nawet fizycznej – zawsze bardzo przeszkadzające. I tak np. – pamięć o jakiejś łakotce przeszkadzać będzie dziecku w odrabianiu zadanego ćwiczenia, a rozmarzona głowa zawsze będzie niezdolna do pracy… itp.

Z powyższych przyczyn wrodzonej ułomności natury ludzkiej wszyscy podlegamy dystrakcjom i tylko usilną pracą nad sobą zdobywać możemy uwagę i skupienie. Przyznać tu jednak należy, że najtrudniejsza jest uwaga w modlitwie. Wszelka praca, tak umysłowa, jak i fizyczna, ma to do siebie, że będąc w danej chwili tym co najbardziej zmysły uderza i współdziałania zmysłów wymaga, tym samym najsilniej nas zajmuje, a przeto od innych dalszych przedmiotów odrywa i w sobie skupia. Dlatego to praca jest nieraz dla człowieka skołatanego nieszczęściem niezmiernym dobrodziejstwem – stanowi bowiem dla niego pożądaną dystrakcję, zmuszając go, aby choć przez czas trwania pracy zapomniał o tym, co boli, co duszę przytłacza – a to już jest wielką ulgą. Również praca jest znakomitym lekarstwem przeciwko marzycielskiej skłonności oraz w innych duchowych cierpieniach. Z modlitwą rzecz się ma odwrotnie. Modlitwa będąc czynem czysto duchowym, wewnętrznym – zwykle niczym nie uderza naszych zmysłów; naturalnym, fizycznym sposobem, nie zajmuje nas; przymusowo uwagi naszej nie skupia i nie przykuwa. Owszem, przy modlitwie oderwani ciałem od czynności zewnętrznych, uwolnieni od wszelkiej kontroli, przymusu, a duchem często na wskroś przejęci stworzeniami, całym impulsem dążenia do punktu ciężkości, do stworzeń się zwracamy wyobraźnią. To nam tłumaczy te roje roztargnień, które nas przy modlitwie oblegają i dręczą. «Niepodobieństwem jest – pisze św. Bernard – aby mógł z Bogiem rozmawiać ten, który chociaż milczy, przecież z całym światem rozmawia».

Trudna jest więc modlitwa całkiem skupiona dla ułomnej natury naszej i prawdopodobnie nigdy nie dojdziemy do tego stanu doskonałości, abyśmy zupełnie dystrakcji nie podlegali(zapewne Bóg to dopuszcza, aby nas w pokorze utrzymać) jednak przy pomocy łaski Bożej, i przy naszym współdziałaniu z tą łaską usunąć możemy i powinniśmy wiele z naszych roztargnień, a zwłaszcza wyleczyć się ze stanu ustawicznego błąkania się naszej myśli przy modlitwie – jeśli temu podlegamy.

Najskuteczniejszym lekarstwem w tym względzie jest umartwienie. Umartwienie ciała daje panowanie nad duchem, duch zaś ujarzmiony skłania się do skupionej modlitwy.

(…)

Nawyknienie do dystrakcji nie tylko że stanowi silną zaporę w życiu duchowym, ale nadto przeszkadza nam w bardzo w sprawach doczesnych, w stosunkach z ludźmi, w nauce, w pracy, w spełnianiu zajęć obowiązkowych. Dystrakcja czyni nas niepamiętnymi, nieakuratnymi, niedokładnymi, a nawet często niegrzecznymi.

Zbyteczne zajmowanie się sobą bywa bardzo powszechnym powodem wielu dystrakcji: wówczas dzieje się, że to maleńkie ja zasłania całkowicie i obowiązek, i bliźniego – Boga nawet!

Nieporządek zaś i nielogiczność w myślach bywa najbliższym skutkiem dystrakcji przeszłej w nałóg.

Marzycielstwo – to pewnego rodzaju dystrakcja; dystrakcja zaś – sposobem marzycielstwa.

 

O pobożności prawdziwej i fałszywej; Cecylia Plater-Zyberkówa; Wydawnictwo Monumen; Poznań 2016